مدرسه زمستانه روش تحقیق کیفی: روایت‌شناسی و چالشهای مضمونی آن( تحلیل بسترهای نشانه‌معناشناختی گفتمان‌ها)
این دوره به‌صورت حضوری و یا مجازی (بنا به انتخاب دانش‌پذیران) است.
دوره آموزشی «کارگاه روایت‌شناسی و چالشهای مضمونی آن: تحلیل بسترهای نشانه‌معناشناختی گفتمان‌ها» توسط پژوهشکده مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در تاریخ 4 اسفندماه 1401 بصورت حضوری و مجازی برگزار میشود.
دوره آموزشی «روش تحقیق کیفی» در راستای آموزش کاربردی این روش‌ها و آشنایی دانش‌پژوهان با اصول و مبانی روش‌های کیفی و چگونگی کاربرد عملی آنها در پژوهش‌های مرتبط برگزار می شود.
این دوره در قالب 8 کارگاه تخصصی اجرا خواهد شد. کارگاه هفتم با موضوع «روایت‌شناسی و چالشهای مضمونی آن: تحلیل بسترهای نشانه‌معناشناختی گفتمان‌ها» برگزار می شود.
روایت چیست؟ روایت کلاسیک چه تفاوتهایی با روایت مدرن دارد؟ روایت مدرن از کجا آغاز می شود؟ عبور از روایت ساختارگرا به جه معناست؟ چالشهای روایی کدامند؟ چگونه روایت در درون خود دچار زایش می‌گردد ؟ چگونه و تحت چه شرایطی روایت کنشی جای خود را به روایت تنشی- عاطفی می دهد؟ چگونه روایت قادر است مضمون‌های جدید تولید کند؟ برای پاسخ به این پرسش ها، نمونه های ادبی مورد تجزیه تحلیل قرار خواهند گرفت.
در کنار مساله روایت به بحث گفتمان خواهیم پرداخت تا مشخص شود چه تفاوتهایی بین روایت و گفتمان از نظر اصلاح‌شناسی و سپس روش‌شناسی علمی وجود دارد. پرسش‌های مطرح عبارتند از : گفتمان چیست و چه معناهایی را در خود مستتر دارد ؟ چگونه گفتمان در فرآیندی چالشی قرار گرفته و با عبور از وضعیت های مطلق گرا به وضعیتی چندسویه شرایط را برای استحاله آماده می‌سازد ؟ فرایند گفتمانی می‌تواند از وضعیت لنگراندازی مطلق تا لغزش های غیر قابل کنترل پیش رود.
از میان انواع نظام‌های روایی و گفتمانی، پنج نظام مهم و اثر‌گذار در تحلیل گفتمان ادبی و روایت عبارتند از نظام کنشی، نظام تنشی، نظام شوِشی، نظام تطبیقی، نظام تصادف و نظام امتزاجی. در نظام کنشی آنچه که کنش‌گران را به حرکت وامیدارد، تصاحب ابژه ارزشی است که یا از طریق فرآیند تجویزی و یا مجابی تحقق می‌یابد. در نظام گفتمانی با ویژگی تنشی همه چیز متفاوت است. در چنین نظامی، تنش که ما آن را میزانی از انرژی و قدرت با دو ویژگی فشاره‌ای و گستره‌ای می‌دانیم، محور اصلی فرآیند روایی را تشکیل می‌دهد. بنا بر این، یا کنش کاملا متکی به تنش است و یا اینکه اهمیت چندانی ندارد چرا که تنش مرکز اصلی فرایند روایی را اشغال نموده و با انرژی بالا جریان روایی را تحت نظارت خود قرار می‌دهد. در نظام روایی کنش‌محور هر کنش‌گری دارای نقشی است و بر اساس آن تا پایان فرآیند روایی عمل میکند. اما در نظام تنشی، نقش‌ها می‌توانند بر اساس کمیت و کیفیتهای متفاوتی ظاهر شوند. به همین دلیل یا جریان تنشی حضورسوژه را کاملا مکانیکی میکند و یا اینکه حضور با توجه به نوع و میزان انرژی که داراست خود به جریانی خلاق و پویا تبدیل می‌گردد. در نظام تنشی، ابژۀ ارزشی دیگر شرایط ابژه در فرآیند کنشی را دارا نیست. یعنی اینکه ابژه از وضعیت بیرونی خارج گشته و در کنش‌گر درونی میشود.
نظام نشانه- زبانشناختی مهم دیگری که در تحلیل گفتمان نقش قابل توجهی دارد، نظام شوِشی است. مساله «شدن» در روایت با بحث پدیدارشناسی حضور مرتبط است. رابطه شوِش‌گران با دنیا و چیزها نه بر اساس تصاحب و تملک بر ابژه‌های ارزشی، بلکه به عنوان رابطه‌ای مبتنی بر احساس و ادراک متقابل، هم‌حضوری و هم‌آمیختگی تعریف میشود. بر اساس این، می‌توان سه ویژگی مهم برای شوِش‌گر بر شمرد. الف) فشاره که مشخص کننده تنش بین شدت/ضعف، تند/کند، قوی/ضعیف، محکم/مردد است؛ ب) بوٌش که تعیین کننده تنش بین حضور و غیاب است؛ ج) گستره که با محدودیت/بسط، باز/بسته و متکثر/واحد گره خورده است.
در روایت کنش محور بیشتر با زمان کمیت گرا و ابژکتیو مواجه هستیم. در روایت تنش محور زمان به زمان رخدادی و دفعی تبدیل می‌گردد. در روایت شوِش محور زمان به زمان سوبژکتیو تبدیل می‌گردد. در مجموع در نظام های روایی دو زمان پدیداری و شناختی در تقابل با هم قرار می گیرند.
در نظام تطبیقی، زیبایی شناسی حضور مطرح می گردد. کنش گر به دنبال این است تا به یک هم‌کنش‌گر با دنیایی پیش روی خود و کنش‌گران دیگر تبدیل گردد. به همین دلیل آنچه که او توسعه می‌دهد را می‌توان اتیک حضور نامید.
نظام تصادف فراتر از هر کنش جایگاهی است که جهان ما را با آن مواجه میکند. تصادف مانند سکه دو رو دارد: شیر یا خط. نظام تصادف فراتر از هر برنامۀ کنشی حرکت میکند خارج از کنترل و مدیریت کنش‌گران چیزی را تحمیل میکند که انتظار آن نمی‌رفته است.
نظام امتزاج در هم‌ذوب شدگی سوژه و ابژه را دی پی دارد. در یکجا و یک نقطه و یک زمان واحد همه چیز به هم می‌پیوندد تا یک ذوب‌دگی مطلق رخ دهد که نتیجۀ آن وضعیتی خلسه‌گونه است.
چگونه این نظامها در متن ادبی تجلی می یابند ؟
در مجموع، هدف از این دوره، گفتمان‌شناسی از منظر سه نظام گفتمانی کنشی، تنشی، شوِشی با تکیه بر نقد نشانه- زبانشناختی است.
پیشنهاد می شود با توجه به تخفیف ویژه، در دوره کلی مدرسه زمستانه روش تحقیق کیفی ثبت‌نام نمائید.
سرفصل‌ها و محتوای دوره آموزشی:
مقدمه، طرح مساله، ارایه پرسش‌های اصلی در راستای بکارگیری الگوی روایت‌شناسی و تحلیل نشانه –معناشناختی
نظام‌های روایی
نظام گفتمانی کنشی
نظام گفتمانی شوشی-عاطفی
الگوی تنشی تحلیل گفتمان
از شوِش تا تنش
روایت کلاسیک و روایت مدرن
گسست روایی
چالشهای مضمونی روایت: روایت‌شناسی ثبات و پایداری، روایت شناسی تردید و ترمیم، روایت‌شناسی شرم و حیا، روایت‌شناسی وحدت و پراکندگی، اضمحلال و فروپاشی روایی، باز‌آفرینی روایی
جایگاه فرآیند حسی- ادراکی در گفتمان ادبی
نظام گفتمانی شوِشی
حضور و نقصان حضور
رابطه شوِش با کنش
تعامل و تطبیق در گفتمان ادبی
قدرت گفتمان‌آفرینی فرش ایرانی
زمان
زمان عینی، کمی و شناختی
زمان کیفی و پدیداری
پروتزسازی روایی
با هدف افزایش دانش نظری در در حوزۀ روایت‌شناسی
شرکت در این دوره برای چه کسانی مفید است؟
شرکت در این دوره برای دانشجویان رشته های زبانشناسی، زبانهای خارجی، ادبیات فارسی، جامعه شناسی، نقد ادبی، ادبیات عرفانی، رسانه و هنر، پژوهشگران و برای تمامی متخصصان و علاقه‌مندان علوم انسانی مفید است.
مدت زمان دوره : 4 ساعت ( 2 جلسه 2 ساعته ) 1 روز
زمان برگزاری: روز پنج‌شنبه، ساعت 13/30 تا 17/30 تاریخ: 4 اسفندماه 1401
با ارائه گواهینامه معتبر و مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دارای ارزش علمی و اداری و قابل ترجمه
برای اطلاعات بیشتر و ثبت نام Mata.ihcs.ac.ir
کانال ایتای مرکز: eitaa.com/mataihcs
مشاوره: 88624485
در صورت نیاز به شماره 09036200266 پیام بدهید
تهران- بزرگراه کردستان- نبش خیابان دکتر صادق آئینه وند (64 غربی)
مدیریت ترویج دستاوردهای پژوهش های علوم انسانی
