مساله نفت در ایران

دوره آموزشی «درسگفتار مساله نفت در ایران» توسط پژوهشکده تاریخ ایران پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در تاریخ 18 خرداد ماه 1401 بصورت مجازی برگزار می‌شود.

نقش منابع انرژی در حیات اقتصادی جوامع بشری امری است مشهود. انسان نیز منبع تولید انرژی و نیازمند و مصرف کنندۀ آن است. در میان منابع انرژی، چوب و ذغال سنگ در درازای تاریخ نقش خود را ایفا کرده‌اند و در حال حاضر، نفت به عنوان منبع اصلی انرژی مورد نیاز بشر مورد توجه ویژه قرار دارد و عملاً قرن بیستم و بیست و یکم را باید «عصر نفت» دانست. تمامی شئون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و نظامی جامعه جهانی متاًثر از نفت قرار دارد و با نقش چندگانه خود، نه تنها بر جوامع انسانی، که بر جانوران و نباتات نیز اثرگذار بوده است.

تاریخ نفت در ایران، با فراز و نشیب‌های شدید سیاسی، اقتصادی و اجتماعی همراه بوده است. این در حالی است که علی‌رغم این حجم از تحولات منبعث از وجود نفت در ایران، اطلاع و آگاهی‌های علمی و حتی ابتدایی از مسائل نفت در کشور اندک و ناچیز است. نکتۀ حائز اهمیت ویژه این‌که برای محققان و دانشجویان برخی رشته‌ها، مانند رشته تاریخ، علوم سیاسی، مطالعات منطقه‌ای، خاورمیانه و مطالعات خلیج فارس، اشراف و آگاهی از این مباحث از اهم مسائل و واجب است.

این درسگفتار مشتمل بر 10 جلسه خواهد بود. چنانکه در دسته بندی مباحث دوره ذکر شد، تلاش می‌شود، با هدف رفع خلاء مطالعاتی حوزۀ مسائل نفت در ایران، علاوه بر ارائۀ سرفصل‌های پیشنهادی، منابع و مآخذ کمکی برای آگاهی بیشتر مخاطبان نیز مورد توجه قرار گیرد. در این درسگفتار با تفکیک موضوعی، به ارائۀ محورهای مختلف و شاخص در مطالعه و بررسی مساله نفت در ایران پرداخته می شود. محتوای هر یک از این جلسات در بند 2 ارائه می شود. متناسب با ظرفیت کلاس و نیازسنجی مطالعاتی از مخاطبان، استادان این حوزه نیز به عنوان استاد مهمان دعوت خواهند شد.

فایل پوستر

سرفصل‌ها و محتوای دوره آموزشی:

نفت و اهمیت آن

تاریخچه امتیازات نفتی

نفت شمال

تجدید قرارداد دارسی

مسائل نفت ایران طی سال های 1933 تا 1948

ملی شدن صنعت نفت ایران

قرارداد کنسرسیوم

استقرار حاکمیت ایران بر منابع نفتی

اوپک، سازمان کشورهای صادرکننده نفت

بحران انرژی در دهه 1350 تا انقلاب اسلامی ایران

با هدف افزایش دانش نظری:

تدریس این دوره موجب ارتقاء دانش نظری و درک دقیق و صحیح از تاریخ ایران و تحولات دوران معاصر با تاکید بر مسالۀ نفت در ایران و خاورمیانه خواهد شد. برشی عرضی به تاریخ این برهه و آسیب شناسی آنچه که تحت تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی فرهنگی، متاثر از اکتشاف نفت، تاسیس شرکت نفت ایران و انگلیس و شرکت های تابعه، سیاست های نفتی دولت انگلستان در قبال کشور ایران، ملی شدن صنعت نفت و واکنش های ایران طی یکصد سال گذشته به وقوع پیوسته است. مآلاً شناخت تاریخی، علمی و مناسب‌تر از تاریخ ایران و ارائۀ آن به محققان، دانشجویان و علاقمندان به تاریخ معاصر ایران در چارچوب همکاری های علمی بین‌المللی می‌گردد.

 بازآموزی، تقویت و توانمندسازی:

اهمیت ماهوی مساله نفت در تاریخ معاصر ایران، ارائۀ روایت‌ها و قرائت‌های سیاست‌زده، عوامانه و متکی بر مقاصد کشورهای ذینفع، فقدان اطلاعات صحیح در خصوص اثرگذاری نفت و مسائل مبتلابه آن در کشور ایران، نه تنها در میان اذهان مخاطب ایرانی، بلکه در جامعۀ آکادمیک کشورهای همسایه با وجود سوابق ارتباطی قوی تاریخی، از مهم‌ترین چالش های فیمابین است. عدم درک صحیح از وضعیت کنونی منطقۀ خاورمیانه، آیندۀ انرژی مورد نیاز جامعۀ بشری و نقش ایران به عنوان یکی از کشورهای مهم تولیدکننده و صادرکننده نفت دو چندان اهمیت دارد. بدیهی است می‌توان با برگزاری جلسات درسگفتار کنونی و ارتباطات علمی و ایجاد دیالوگ با گروه‌های متخصص، در از میان بردن یا کاهش آسیب‌های ناشی از ناآگاهی از جایگاه نفت در جهان امروز و نقش ایران در این رهگذر اقدامی علمی و عملی به انجام رساند.

شرکت در این دوره برای چه کسانی مفید است؟

شرکت در این دوره برای دانشجویان رشته‌های تاریخ، علوم سیاسی، روابط بین الملل، ایرانشناسی، مطالعات خاورمیانه و خلیج فارس و برای تمامی متخصصان و علاقه‌مندان علوم انسانی مفید است.

مدت زمان دوره : 20 ساعت ( 10 جلسه 2 ساعته ) 10 روز

زمان برگزاری: روزهای چهارشنبه، ساعت 13 تا 15       تاریخ شروع: 18 خرداد ماه 1401

با ارائه گواهینامه معتبر و مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دارای ارزش علمی و اداری و قابل ترجمه

کانال سروش مرکز:     sapp.ir/tamihcs

مشاوره: 88624485

در صورت نیاز به شماره 09036200266 پیام بدهید

تهران- بزرگراه کردستان- نبش خیابان دکتر صادق آئینه وند (64 غربی)

مدیریت ترویج دستاوردهای پژوهش های علوم انسانی