بازخوانی روایت یحیی السنوار از «محور مقاومت»

گزارش سخنرانی ­های استادان زبان و ادبیات عربی در سمینار کندوکاوی پیرامون کتاب خار و میخک: بازخوانی روایت یحیی سنوار از (محور مقاومت)  تاریخ 15/ 10/ 1403

در این سمینار جمعی از اساتید و پژوهشگران بر اساس ترجمۀ کتاب الشوک و القرنفل (خار و میخک) نوشتۀ یحیی سنوار، در حوزه­ های مختلف مقاومت سخنرانی کردند. اما سه تن از استادان زبان و ادبیات عربی بر اساس متن عربی کتاب الشوک و القرنفل  در بارۀ این رمان، سخنرانی های خود را ارائه کردند.

یکی از سخنرانان خانم دکتر زینه عرفت پور دانشیار پژوهشکدۀ زبان و ادبیات پژوهشگاه علوم انسانی بودند که سخنرانی خود را تحت عنوان: تصویر زن در رمان الشوک والقرنفل ارائه دادند.

   ایشان در ابتدای سخنرانی خود فرمودند: از آن­ جایی که واقعیت روزمره در جامعه فلسطین، به­ ویژه جامعۀ سرزمین­ های اشغالی، با رنج ­های شدید و انواع مختلف فشارهای زندگی درآمیخته است، این واقعیت دردناک باید در خانوادۀ فلسطینی و به­ ویژه در عصب و تکیه ­گاه آن یعنی «زن» و به ویژه مادر منعکس­ شود و البته بازتاب این واقعیت، خودش را در نوع ارتباط مادر با فرزندان خود نشان ­می ­دهد. در رمان الشوک والقرنفل نوشتۀ یحیی سنوار نیز همین موضوع صدق ­می ­کند، یک مادر فلسطینی از ابتدا تا انتهای داستان، با قدرت و اراده و ایمان و صبر بی ­نهایت، با وجود مفقود شدن همسرش و غیبت او، در عرصه ­های مختلف، نقش یک زن قوی و پر صلابت را ایفا می ­کند و در ادارۀ امور خانواده حرف اول را می ­زند.

  دکتر عرفت پور در ادامه گفتند: فصل‌به‌‌فصل رمان الشوک و القرنفل را احمد روایت­ می ­کند و جریان مقاومت از سال 1967 تا ابندای انتفاضۀ اقصی؛ و بسیاری دیگر از لحظات زندگی روزمرۀ اردوگاه غزه را به­ زیبایی ترسیم­ می ­نماید. نویسنده جمع خانواده را با بستگانی مهربان و درد آشنا به ­تصویر می ­کشد، و از همه مهم ­تر این­ که نویسنده در فضای جریان مقاومت، تا حدی که داستان اجازه ­می ­دهد، شخصیت زن را در قالب مادر به­ تصویر می­ کشد.

    ایشان در پایان صحبت های خود، تصویرهایی را که نویسنده از مادر در این رمان ترسیم ­می ­نماید، در تصویرهای زیر خلاصه­ کردند:

1. تصویر مادری که شب ­ها نیز مراقب فرزندان خود است؛
2. تصویر مادری که هر روز برای تهیۀ آب در صف طولانی به انتظار می­ نشیند؛
3. تصویر مادری که به ­وضعیت سلامتی فرزندان رسیدگی می ­کند؛
4. تصویر مادری که تدبیر امور اقتصادی خانواده را بر عهده دارد؛
5. مادر به­ عنوان ناظر و پشتیبان فرزندان در امور تحصیلی؛
6. مادر و نقش ترغیب ­کننده او در ورود فرزندان به ­دانشگاه؛
7. مادر به­ عنوان پناهگاهی امن برای همگان؛
8. نقش مادر در تربیت و توجیه و نصیحت ­فرزندان و حفظ امنیت خانواده دربرابر نیروهای اشغالگر؛
9. تصویر مادر و درد و رنج­ هایش در پی زندانی­ شدن پسرانش؛
10. تصویر مادر و توجه او به ­ازدواج فرزندان و فراهم ­کردن شرایط آن؛
11. توجه مادر به ­تعمیر و بازسازی خانه؛
12. تصویر سادگی ظاهری مادر و عدم استفادۀ او از لوازم آرایشی.

فایل صوتی مربوط به متن بالا را در لینک زیر می توانید گوش دهید:

/file/download/news/1738570071-67a07957baef7-4-6037604303022068948.mp3

سخنرانی دیگر توسط خانم دکتر نرگس انصاری عضو هیئت علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) تحت عنوان: سیر تحول مقاومت فلسطین به روایت یحیی سنوار در خار و میخک ارائه گردید.

   خانم دکتر نرگس انصاری در ابتدا گفت: روایت خار و میخک را به حق می ­توان یک کتاب تاریخی نامید که نویسنده در آن به دنبال ارائه یک تصویر نزدیک و واقعی از ابعاد مختلف زندگی مردم فلسطین به­ خصوص ساکنان نوار غزه است، زندگی اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و مهم ­تر از همه تصویر مبارزه و مقاومت فلسطینیان در برابر اشغالگری است، مبارزه­ ای که در مسیر روایت همچون تاریخ شاهد فراز و فرود بسیاری است، اما هیچ گاه متوقف ­نمی ­شود و محور اصلی مبارزه در نوار غزه شکل­ می­ گیرد و ابعاد وسیع­ تری به خود می­ گیرد، روایت به­ زبان کودکی ۵ ساله روایت­ می­ شود که خود در مسیر مبارزه بزرگ ­می­ شود و شخصیتش شکل ­می­ گیرد، اما قهرمان این روایت نه او، که ابراهیم است.

   ایشان در ادامه فرمودند: این داستان را می­ توان تصویر ایدئولوژی مبارزه در فلسطین دانست، مبارزه­ ای که در مسیر خود بنا به­ اسباب و علل مختلف و تحت تأثیر شرایط پیرامون  سیر خطی متغیر داشته است، گاه سیر نزولی و گاه سیر صعودی به خود می ­گیرد. این روند به­ خصوص در جریان پیمان اوسلو و انتفاضه به­ شکل همه ­گیرتری نمود می ­یابد. عوامل مؤثر در فرایند مبارزه فلسطینیان  از نگاه سنوار که خود یک فرمانده و مبارز در میدان بوده است، عبارتند از: شکل ­گیری جریان‌ های مختلف در فلسطین، اقدامات رژیم و فضای سیاسی آن، سیاست‌ های منطقه ­ای و شرایط جهانی، رشد فکری و سیاسی مردم فلسطین. فایل صوتی مربوط به متن فوق را در لینک زیر می توانید گوش دهید:
/file/download/news/1738569838-67a0786ecffaa-4-6037604303022068908.mp3

   سخنرانی دیگر توسط دکتر هومن ناظمیان دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه خوارزمی با عنوان: روایت مظلومیت و مقاومت، تجلی پایداری یک ملت در آیینه خار و میخک، ارائه شد.

   دکتر ناظمیان در ابتدا فرمودند: رمان خار و میخک نوشته شهید یحیی سنوار، از جهاتی مختلف شایان توجه است. این رمان در زندان و توسط کسی نوشته شده که خود در بطن مبازره با اشغال گری صهیونیست ها بوده و با گوشت و پوست و استخوان، زندگی در اشغال را تجربه کرده است. محدوده زمانی رمان از شکست سنگین ارتش های عربی در جنگ شش روزه 1967 آغاز و تا انتفاضه دوم مسجد الاقصی در سال 2000 به ­پایان می رسد.

    ایشان در ادامه فرمودند: این رمان نه تنها بیان خاطرات، بلکه به ­نوعی منشور مقاومت از نگاه جنبش مقاومت اسلامی (حماس) است و به ­نظر می­ رسد پیامی که شهید سنوار می­خواهد به­ مخاطبان برساند آن است که جز مقاومت و البته با انگیزه اسلامی، راه کار دیگری برای مقابله با اسرائیل وجود ندارد. نویسنده می­ کوشد از طریق بحث ­های سیاسی بین اعضاء خانواده، دیدگاه ­های مختلف در جامعه فلسطین را به­ تصویر بکشد. از مبارزان اسلام گرا گرفته تا ملی گرایان، چپ­ گرایان و کسانی که اساساً با مبارزه مخالفند.

دکتر ناظمیان در پایان صحبت ­های خود گفتند: از جمله پیام­ های رمان برای مخاطبان آن است که ملت فلسطین علی رغم همه فشارها، سرکوب ­ها و کشتارها همچنان زنده است و به ­آینده و آرمان خود امیدوار.

در ضمن ایشان  مهم ­ترین موضوعاتی را که شهید سنوار در این رمان بر روی آن تمرکز­ کرده اند،  در موارد ذیل خلاصه کردند:

1- به ­تصویر کشیدن رنج­ ها و تلخی­ های زندگی زیر سلطۀ اشغالگران.

2- تأکید بر این­ که ملت فلسطین به ­جای امید بستن به ­ارتش­ های عربی باید بر مبارزه خودش تکیه ­کند.

3- تأکید بر بی فایده ­بودن مذاکره با رژیم صهیونیستی و تمرکز بر مبارزه مسلحانه بر اساس تعالیم اسلام به ­عنوان تنها راه حل آزادسازی فلسطین اشغالی.

4- به تصویر کشیدن نقش جاسوسان و مزدوران در خدمت به منافع اسرائیل.

5- تشریح نقشه های رژیم صهیونیستی در نفوذ اطلاعاتی و فرهنگی در جامعه فلسطین.

6- بیان شرایط غیر انسانی زندان های اسرائیل و شکنجه­ های وحشیانه ­ای که مبارزان فلسطینی متحمل می­ شوند و مبارزات آنها برای بهبود شرایط.

7- به تصویر کشیدن فرهنگ و آداب و رسوم ملت فلسطین.

8- تأکید بر نقش دانشجویان و جوانان در روند مبارزه.
فایل صوتی مربوط به متن فوق را در لینک زیر می توانید گوش دهید:
/file/download/news/1738569867-67a0788bf0c33-4-6037604303022068917.mp3