شناخت ویژگی پرونده های خشونت جنسیِ موضوع رویه های ترمیمی و انواع تفسیرهای ترمیمی از اختیارات قضایی در محاکم کیفری
پژوهشکده مطالعات سیاسی، روابط بینالملل و حقوق پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می کند:
کارگاه آموزشی: شناخت ویژگی پرونده های خشونت جنسیِ موضوع رویههای ترمیمی و انواع تفسیرهای ترمیمی از اختیارات قضایی در محاکم کیفری
دکتر سپیده میرمجیدی
(عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)
تاکنون پژوهشهای متعددی دسترسی به عدالت زنان در جرایم جنسی، طفره از احراز عنف به دلیل سنگین بودن مجازات اعدام و به طور مشخص تأثیر کلیشههای ذهنی و جنسیتزده قضات کیفری را در احراز مدعای زنان قربانی خشونت جنسی، موضوع تحلیلهای انتقادی خود قرار دادهاند و مقصر تلقی کردن بزهدیدگان خشونت جنسی، مجاز دانستن تجاوز بر اساس آشنایی قبلی و تفسیرهای ناعادلانه از مفهوم مقاومت در تجاوز به عنف را به مثابه جلوهای از آزادی عمل قضایی در برساخت مصادیق خشونتهای جنسی به نقد کشیدهاند. ولی بیشتر تحقیقات تجربی از صرفِ عدم احراز جرم و به رسمیت نشناختن تجربه بزهدیدگی بزهدیده آنچنان که خود روایت میکنند، پا را فراتر نگذاشته و به مرحله پس از رد مدعای وی نپرداختهاند. بیشتر آنان از سنگین بودن مجازات اعدام و طفره قضات از احراز جرم به همین دلیل نقد کردهاند. بدون توجه به اینکه پرونده با عدم احراز تجاوز، همیشه به صدور قرار منع تعقیب یا حکم برائت متهم نمیانجامد. بلکه اتفاقاً در اغلب این پروندهها، قاضی به خاطر همان رویکردهای ایدئولوژیک ولی اینبار در جهت محکوم کردن مرتکب به خاطر یک رفتار جنسی خلاف شرع و قانون در گام بعدی تلاش میکند با تغییر عنوان مجرمانه و تبدیل آن به یک جرم سبکتر ضمن مجازات مرتکب، تا حدی از میزان خسارتهای روحی و فیزیکی بزهدیده نیز بکاهد و بدین ترتیب در ازایِ عدم احراز جرم به دلایل پیشگفته و از جمله سنگین بودن مجازات قانونی، جای دیگری به حمایت از وی اقدام کند. مثل وقتی که عدم اثبات تجاوز جنسی را به معنای مطاوعی بودن رابطه جنسی نمیداند و با یک درجه تنزل عنوان اتهامی به جرمی سبکتر در حد رابطه نامشروع به عنف و اکراه، رابطه نامشروع ساده و در مواردی هم زنا، سعی در جبران بخشی از خسارتهای ادعایی بزهدیده دارد. رویهای که حتی در آرای متعدد دیوان عالی کشور نیز به چشم میخورد. در این مرحله ممکن است رویکرد قاضی (البته اغلب ناآگاهانه) از منظر یک رویکرد بزهدیدهمحور که خود از اقتضائات عدالت ترمیمی است، با بعضی از مهمترین نیازهای روانشناختی بزهدیده خشونت جنسی به طور نسبی همسو شود.
با اینهمه، باید توجه داشت که بازتوصیف عدالت و همراهی نسبی قاضی با نیازهای بزهدیدگان خشونت جنسی از منظر عدالت ترمیمی، هرگز به معنای نادیدهانگاشتن نقدهای وارد بر سیطره رویکردهای ایدئولوژیک بر گفتمان قضایی ایران نیست.
بدینترتیب، محقق بر این مهم اذعان دارد که وقتی قاضی از الگوی یک بزهدیده بیگناه و مستحق حمایت در تصمیمگیری برای قبول مدعای بزهدیده مبنی بر وقوع یک رفتار جنسیِ ناخواسته تبعیت میکند، اتخاذ رویکرد ترمیمی برای حل و فصل معضل جرم با یک مانع پیشینی و اساسی مواجه میشود. مانعی که اتخاذ رویکردهای ترمیمی را در شرایط کنونی دادگاههای ایران، از شکل خالص و صد در صدی آن خارج میسازد و به دلیل سیطره آن بر فرهنگ سازمانی گفتمان قضایی حتی با وجود اصلاح قانون در افزودن بر قلمرو آنچه در حکم تجاوز به عنف است، امکان تغییر آن به سادگی میسر نیست. این در حالی است که در عدالت ترمیمی، مدعای بزهدیده، بدون دروغ پنداشتن آن و بدون هیچگونه سرزنش اخلاقی، به رسمیت شناخته میشود. گذشته از آن، دغدغهها و مطالبات مرتکب نیز به همان اندازه برای قاضی مهم است که توجه به نیازها و منافع بزهدیده برای وی اهمیت دارد. لذا کلیشههای جنسی قاضی به هیچروی قابل انکار نیست. به تبع آن، تفسیرها و رویههای ترمیمی قاضی را نیز باید در چنین بستری سنجید.
بدین ترتیب، در این کارگاه آموزشی نگارنده ضمن آشنا ساختن مخاطبین برنامه با ویژگی پروندههایی که موضوع مداخلات ترمیمی و حمایتی قاضی قرار میگیرند و نیز صحه بر ایرادات وارد بر گفتمان تقنینی و نیز رویه قضایی دادگاههای مورد مطالعه، تفسیرهای ترمیمی قضات را به عنوان گام دوم در رسیدگی به پروندههای خشونت جنسی و به منزله جلوهای از اقدامات ترمیمی به بحث و بررسی میگذارد. آنچه شناخت صحیح نسبت به آنها به ویژه برای وکلای محترم دادگستری و دیگر کسانی که به نوعی درگیر پرونده های خشونت جنسی هستند، برای تأمین حداکثری نیازها و مطالبات بزه دیده و مرتکب خشونت جنسی لازم است.
سرفصل ها و محتوای دوره آموزشی :
معرفی عدالت ترمیمی (Restorative ) به عنوان یکی دیگر از سازوکارهای عدالت در پاسخ به انواع خشونت های جنسی،
معرفی مزیت های عدالت ترمیمی برای بزه دیده و مرتکبِ خشونت جنسی،
آشنایی با ویژگی آن دسته از پرونده هایی که شانس بیشتری برای بهره مندی از رویکردهای حمایتی و ترمیمی دارند،
سازوکارهای ترمیمی قاضی در پرونده های خشونت جنسی
با هدف افزایش دانش نظری پیرامون عدالت ترمیمی در انواع جرایم جنسی
و ارتقای مهارت عملی در مدیریت پرونده از سوی وکیل برای برخورداری حداکثری بزه دیده و مرتکب از رویکردهای حمایتی و ترمیمی قاضی
آموزش علمی و نظری همراه با تمرین عملی و کارگاهی
شرکت در این دوره برای دانشجویان، پژوهشگران، وکلای دادگستری و برای تمامی متخصصان و علاقمندان علوم انسانی مفید است.
مدت زمان دوره : 3 ساعت ( 1 جلسه 3 ساعته ) 1 روز
زمان برگزاری: روز یکشنبه، ساعت 13 تا 16 تاریخ: 23 آذر ماه 1399
هزینه ثبت نام جهت صدورگواهی: 300/000 ریال _ همکاران و دانشجویان پژوهشگاه بمناسبت هفته پژوهش: رایگان
با ارائه گواهینامه معتبر و مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دارای ارزش علمی و اداری و قابل ترجمه
برای اطلاعات بیشتر و ثبت نام Mata.ihcs.ac.ir
کانال سروش مرکز: sapp.ir/tamihcs
مشاوره: 88624485
در صورت نیاز به شماره 09036200266 پیام بدهید
تهران- بزرگراه کردستان- نبش خیابان دکتر صادق آئینه وند (64 غربی)
مدیریت ترویج دستاوردهای پژوهش های علوم انسانی
